Laatste grote medicijnfabriek in Nederland gaat dicht.

De productie van generieke medicijnen is tenslotte veel goedkoper in India. Het werd door vakbond FNV toen gezien als het uit de markt kopen van een concurrent.
Nu is voor de levering van generieke geneesmiddelen Nederland bijna volledig afhankelijk geworden van China en India. Na de sluiting van InnoGenerics is Nederland geheel afhankelijk van China en India. De politiek, zorgverzekeraars en farmabedrijven vonden dat geen gezonde situatie voor en zeker tijdens de Covid-19 crisis. Maar schijnbaar is voor de zorgverzekeraars geld belangrijker dan afhankelijkheid. Zorgverzekeraars sturen alleen op geld als iets 0,00001 cent goedkoper is, wordt dat het. De politiek kan roepen wat ze willen maar als ze de portomonee niet trekken is hun macht nihil. Covid-19 heeft aangetoont dat China en ook India bij problemen heel simpel aan de uitvoer knop van belangrijke items draaien. Maar hier hebben de bestuurders van de grote 4 zorgverzekeraars geen boodschap aan. En Rutte 4 is een machte loze regering die zelfs achteraf niet in staat is om conclusies en beslissingen te nemen en uite te voeren.

De zorgverzekering is er duidelijk niet voor de patiënt.

Na de invoering van het preferentiebeleid waarmee de verzekeraar – niet de apotheek – de fabrikant aanwijst die het door de arts voorgeschreven medicijn mag leveren. Is een situatie ontstaan waarbij de macht ligt bij de zorgverzekeraars.
Wat de overheid ondanks verwoede pogingen nooit voor elkaar kreeg – het beteugelen van de medicijnuitgaven – lukte de zorgverzekeraars wel. Een verketterde apotheker die begin deze eeuw overliep naar de verzekeraars verzon met een collega een briljante maatregel om de prijzen omlaag te krijgen. Vier grote zorgverzekeraars kregen daarmee de macht op de markt voor generieke medicijnen in handen. Maar na twintig jaar stuit het systeem op zijn grenzen en ontbrandt een grote concurrentiestrijd – met alle gevolgen van dien.

Hoe kon dit onstaan?

Na het vertrek van InnoGenerics zijn alle medicijnmakers verhuisd naar lagelonenlanden. De fabrikanten concurreren met elkaar op prijs en bieden honderden medicijnen aan. De marges zijn laag, ze doen in de regel geen onderzoek en er wordt niet aan marketing gedaan.
De gouden tijden voor de generieke medicijnen braken aan in de jaren negentig van de vorige eeuw toen door de overheid vastgestelde vergoedingen voor apothekers werden verlaagde. Ze moesten een deel van hun inkomen maar zelf gaan verdienen, door scherp te onderhandelen met farmaceutische bedrijven. En dat lukte wonderwel.
Generieke producenten prijsden hun merkloze medicijnen voor min of meer dezelfde prijs als de merkproducten van hun innovatieve collega’s, maar konden door een lage kostprijs forse onderhandse kortingen aanbieden bij de klanten. En masse gingen apothekers plotseling generieke medicijnen inkopen. Een kartelachtige situatie was het gevolg, zo leert een geheim groothandelsdocument uit 2001. Groothandels en apotheken verdeelden de door bedrijven aangeboden kortingen onderling, zo blijkt uit een ‘persoonlijk en vertrouwelijk’ groothandelsstuk genaamd ‘stimulanslijsten’, bestemd voor apothekers. Het document leert dat bonussen per geneesmiddel variëren, maar in sommige gevallen reiken ze tot 85 procent. Apothekers hebben megalomaan verdiend in die tijd.

zogeheten ‘medische noodzaak’ voor is, vastgesteld door een dokter. Verzekeraars voeren hun voorkeursbeleid aanvankelijk gezamenlijk uit via brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland, maar in 2008 verbiedt de rechter dit. Zorgverzekeraars mogen vanaf dan alleen nog individueel preferentiebeleid voeren. De grote vier – Zilveren Kruis, VGZ, Menzis en CZ – komen daarna allemaal met hun eigen invulling en zijn daardoor heer en meester in de markt voor goedkope medicijnen. Het Zorginstituut schat dat het beleid achthonderd miljoen per jaar aan besparingen oplevert, op een budget van zo’n 4,5 miljard euro aan huisartsgeneesmiddelen. Door de druk van de verzekeraars zijn de farmaceuten hun productiekosten voortdurend gaan verlagen.
Het gevolg: Een verschuiving van de productie naar de lage lonenlanden China en India. Werd in de jaren negentig nog negentig procent van de grondstoffen in de VS, Europa en Japan gemaakt, nu komt ongeveer tachtig procent uit China. En de grondstofleverancier in China kan makkelijk zeggen (of odracht krijgen van de Chinese regering) ik lever niet meer. We zijn dus geheel afhankelijk geworden van een monopolist die levering en prijs kan bepalen want er zijn geen andere leveranciers meer.

De Nederlandse ziekte.

Er is nog van de verklaringen voor geneesmiddelentekorten, het inkoopbeleid van de zorgverzekeraars. Sinds 2008 wijst de verzekeraar een fabrikant aan. Die mag dan de gehele vraag naar een specifiek geneesmiddel bedienen. Voor 2008 had een leverancier ca 30% van de markt, na vaak 70% of meer. Kan deze leverancier om wat voor reden dan ook plots niet leveren is er geen alternatief meer. De overgebleven 1, 2 of 3 leveranciers kunnen dat niet meer te bestieren.
Uit een door de industrie en apothekers besteld onderzoek van adviesbureau Berenschot uit 2018 blijkt inderdaad dat tekorten relatief gezien vaak voorkomen bij preferente medicijnen.
Een tweede probleem is de prijs. Zodra de prijzen naar de bodem zijn onderhandeld is er vaak geen mogelijkheid meer voor een andere leverancier. Dat kan niet meer omdat die verdwenen zijn.
Een voorbeeld:
In het voorjaar van 2013 ontstaat er een tekort aan het antibioticum doxycycline. De grote zorgverzekeraars hebben voor dit medicijn tussen 2008 en 2013 één leverancier aangewezen, Accord Healthcare. Die levert het medicijn voor 22 cent per doosje van acht tabletten.
Accord krijgt door zijn lage prijs ongeveer vijftig procent van het hele marktaandeel van doxycycline in handen. Twee andere fabrikanten halen hun variant van de Nederlandse markt omdat het niet meer rendabel te verkopen is, de rest van de fabrikanten brengt de voorraden aanzienlijk omlaag.
Accord Healthcare kan in februari 2013 niet meer leveren en de concurrenten hebben te weinig voorraad om te hulp te schieten. Een landelijk tekort is het gevolg. En natuurlijk ligt dit volgens de verzekeraars niet aan het preferentiebeleid. Dit terwijl er 2 leveranciers waren gestopt op de Nederlandse markt door dit preferentiebeleid van de verzekeraars.
Het is echt een Nederlands neoliberaal probleem geworden. Eerst profiteren de apothekers ten kosten van de belasting betalers voor miljarden. Nu profiteren de zorgverzekeraars ten kosten van medicijn producenten en de verzekerden. Uit eindelijk blijft er maar 1 groep gedeputeerden over en dat zijn de patiënten. De groep die apothekers en zorg verzekeraars zeggen de beschermen.
In 2020 werd de overheid voor 20% mede eigenaar van InnoGenerics. De investering van 8,7 miljard en de investering in InnoGenerics zijn dus ondanks de belofte om minder afhankelijk van China te worden gewoon weg gegooit geld. Ook weer een niet waar gemaakte belofte en een hoeveelheid weg gegooit geld.