Partij van de Arbeid

De vernieuwing.

Vanaf 1965 probeerde de beweging Nieuw Links de koers en de organisatie van de partij te wijzigen. Jongeren en vrouwen kregen een grotere rol in de organisatie en er kwam meer aandacht voor thema's als milieubescherming, feminisme en solidariteit met de derde wereld. Die vernieuwing ging niet zonder slag op stoot een aantal prominenten, waaronder Willem Drees jr. verlieten de PvdA in 1970 voor DS'70. Vanaf begin jaren 70 werd er nauw samengewerkt met de progressieve partijen PPR en D66. Dit leide in 1972 tot een gezamenlijk verkiezingsprogramma in 1972, onder de naam Keerpunt '72. Hierna vormden deze drie partijen samen met ARP en KVP het kabinet-Den Uyl. De samenwerking tijdens dit kabinet tussen PvdA en KVP werd echter snel slechter. De PvdA haalde met de verkiezingen in 1977 een overwinning van 10 zetels. Maar de verhoudingen waren zodanig verstoord geraakt dat de PvdA toch weer in de opositie belande. De PvdA was verbitterd en de vernieuwing stagneerde. In 1961 werd het even geprobeerd met het CDA (fusie tussen KVP, CHU en ARP) en D66, maar in mei 1982 klapte dit al. In 1986 werd de Uyl opgevolgd door oud-FNV-voorzitter Wim Kok als politiek leider en werd een meer neoliberale koers ingezet. Tot 1989 maakte de PvdA geen deel meer uit van de regering.

De verandering.

Na de verkiezingen in september 1989 trad de PvdA toe tot het derde kabinet-Lubbers. De maatregelen om de WAO aan te passen leidden in de zomer van 1991 tot een interne crisis. Het gevolg was een wisseling van voorzitter en verlies van zetels bij de verkiezingen van 1994. Maar de gevolgen voor het CDA waren nog groter en tot ieders verrassing werd de PvdA wel de grootste partij. Er volgde twee "paarse" kabinetten Kok-I en II van PvdA, VVD en D66. Dit was de eerste periode (sinds de invoering van het algemeen kiesrecht) dat er geen confessionele partijen in het kabinetten zaten.

De sociaal-liberale koers zorgde voor progressieve wetten betreffende het homohuwelijk en euthanasie. De PvdA kreeg in die periode ook regelmatig het verwijt van teleurgestelde kiezers dat ze te veel naar het politieke midden opschoven. Maar tot eind 2001 leek er geen vuiltje aan de lucht en stond de PvdA er goed voor.

Het eerste 'paarse' kabinet onder leiding van Wim Kok.

De sociaal-liberale koers zorgde voor progressieve wetten betreffende het homohuwelijk en euthanasie. De PvdA kreeg in die periode ook regelmatig het verwijt van teleurgestelde kiezers dat ze te veel naar het politieke midden opschoven. Maar tot eind 2001 leek er geen vuiltje aan de lucht en stond de PvdA er goed voor.

Interne strijd en teleurstellingen.

Ad Melkert de beoogde opvolger van Kok had geen antwoorden op de vragen en aanvallen van Pim Fortuyn voor de verkiezingen van mei 2002. In het verkiezings debat droop vol in beeld de frustratie van Ad Melkert af. Dit zorgde voor een enorme omslag in de stemming. De PvdA verloor dramatisch en het leidde uiteindelijk tot de een na grootste verkiezingsnederlaag in de historie van de PvdA: de partij haalde 23 zetels. De PvdA belande in de opositie en er kwam een nieuwe partij leider Wouter Bos. In 2003 waren er al weer nieuwe verkiezingen door het uit elkaar klappen van de LPF mat als gevolg de val van het kabinet Balkenende. Onder Bos maakte in 2003 de PvdA het verlies van 2002 grotendeels goed. De PvdA werd met 2 zetels minder achter het CDA de tweede partij maar de verhoudingen met het CDA waren nog steeds niet goed. Hierdoor belande de PvdA tot 2007 in de opositie. Ook de verkiezingen van eind 2006 leed de PvdA groot electoraal verlies. Ondanks het verlies vormde de PvdA een kabinet met CDA en ChristenUnie.

Wouter Bos (PvdA), Jan Peter Balkenende (CDA) en André Rouvoet (CU).

De gevolgen waren groot er volgde nl. een bestuurlijke crisis. Eerst stapte voorzitter Michiel van Hulten op even later gevolgd door het voltallige bestuur. Voormalig partijvoorzitter Ruud Koole trad aan als interim voorzitter. September 2007 werd Lilianne Ploumen als nieuwe voorzitter gekozen. In februari 2007 werd Ella Vogelaar uit haar functie van Minister van Wonen, Wijken en Integratie ontheven nadat de PvdA-top het vertrouwen in haar had opgezegd. In 2009 werden door het ontbreken van een duidelijke boodschap en een goede strategie in de verkiezingen voor het Europees Parlement 4 van de 7 zetels verloren. Ook het harde rapport van Sharon Dijksma zorgde niet voor rust. Wouter Bos schoof Job Cohen naar voren voor de verkiezingen van 2010. In de peilingen steeg de PvdA van 20 naar 34 zetels. Maar in de debatten voor de verkiezingen bleek dat Cohen zwak was op economisch gebied en de PvdA behaalde slechts 30 zetels. De VVD met 31 zetels de grootste partij had veel moeite met formeren. Uiteindelijk na werd er een minderheids kabinet van VVD met CDA gevormd met gedoogsteun van de PVV.

De verloochening en neergang.

Inmiddels was Diederik Samsom, Job Cohen opgevolgd. Samson kon snel aan de bak omdat de PVV de gedoogsteun in trok en weg liep. Met een duidelijk programma won de PvdA 8 zetels maar werd met 3 zetel verschil 2e achter de VVD. Samen met de VVD een meerderheid was dit een meerderheid in de Tweerde kamer. Gezien de economische crisis en het zeer snel oplopende begrotings tekort was snel handelen gewenst. Het was de eerste formatie waarbij de Koningin geen rol meer speelden. De Tweede Kamer was nu zelf de hoofdrol speler. 20 september een debat en op 21 september 2012 ontvingen de informateurs Kamp en Bos hun opdracht van waarnemend de opdracht voor de informatie.

Samsom politicus van het jaar 2012 en sloper van de PvdA.

Op 21 september 2012 starte de onderhandelingen onder leiding van informateurs Henk Kamp (VVD) en Wouter Bos (PvdA). Onder leiding van Kamp en Bos onderhandelden Mark Rutte en Diederik Samsom met hun secondanten Stef Blok (VVD) en Jeroen Dijsselboem (PvdA) over een regeerakkoord. Het werd één van de snelste kabinetsformaties met een duur van 47 dagen. Een van de belangrijkste zaken was de uitruil van het inkomensafhankelijk maken van de zorgpremie (VVD wens), en het stelselmatig verlagen van de hypotheekrenteaftrek (PvdA wens). Ook een antal ander sociaaldemocratische principes werden uitgeruild. De huren gingen omhoog (inkomensafhankelijk). De basisbeurs werd afgeschaft en vervangen door een leenstelsel. Er werd 1 miljard bezuinigd op Ontwikkelingssamenwerking. De Hedwigepolder zou onder water gezet worden. Een snelle verhoging van de AOW-leeftijd, waarbij de voorschotregeling wordt vervangen door een overbruggingsregeling. In de verkiezingscampagne een aantal belangrijke punten waar de PvdA zich hard voor

zou maken om te beschermen. Het breken van de vele beloften en het verloochenen van de sociaaldemocratische principes zorgde voor de grootste nederlaag van een partij in de parlementaire geschiedenis van Nederland in 2016. De PvdA verloor 29 van de 38 zetels.

Op 21 september 2012 starte de onderhandelingen onder leiding van informateurs Henk Kamp (VVD) en Wouter Bos (PvdA). Onder leiding van Kamp en Bos onderhandelden Mark Rutte en Diederik Samsom met hun secondanten Stef Blok (VVD) en Jeroen Dijsselboem (PvdA) over een regeerakkoord. Het werd één van de snelste kabinetsformaties met een duur van 47 dagen. Een van de belangrijkste zaken was de uitruil van het inkomensafhankelijk maken van de zorgpremie (VVD wens), en het stelselmatig verlagen van de hypotheekrenteaftrek (PvdA wens). Ook een antal ander sociaaldemocratische principes werden uitgeruild. De huren gingen omhoog (inkomensafhankelijk). De basisbeurs werd afgeschaft en vervangen door een leenstelsel. Er werd 1 miljard bezuinigd op Ontwikkelingssamenwerking. De Hedwigepolder zou onder water gezet worden. Een snelle verhoging van de AOW-leeftijd, waarbij de voorschotregeling wordt vervangen door een overbruggingsregeling. In de verkiezingscampagne een aantal belangrijke punten waar de PvdA zich hard voor

Nederland straft PvdA flink af.

De voorzichtige terugkeer naar de sociaaldemocratische beginselen.

Tot december 2016 hanteerde Samson en de Tweede Kamer fractie het standpunt om onder geen enkele motie van de PVV een handtekening te zetten. Marith Volp dreigde uit de PvdA-fractie te stappen als haar partij het indienen van een aangepaste PVV-motie over de ouderenzorg niet mede zou ondertekenen. De PvdA zou daarmee de enige Tweede Kamer-fractie zijn die de motie niet zou ondersteunen. Uiteindelijk werd de motie unaniem aangenomen wat een unicum was in de Tweede Kamer. In december 2016 vond er een ledenreferendum plaats over de lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen 2017. Lodewijk Asscher won deze strijd van Diederik Samsom. Die daarna aftrad als fractie voorzitter in de Tweede Kamer en als leider van de PvdA. Door het verraad aan de sociaaldemocratie van Samson en de steun van de PvdA aan de afbraak van de sociale werkplaatsen, de jeugdzorg, de hoogte van de ziektekosten premie en het eigenrisico hiervan de ziekte kosten, het verhogen van de AOW leeftijd, het verhogen van de huren en de afschaffing van de basisbeurs en die te vervangen door een leenstelsel zorgde voor het grootste verlies ooit van een partij in de geschiedenis van de Nederlandse parlementaire geschiedenis. De Nederlandse economie was gered maar de sociaaldemocratie was volkomen terecht op sterven na dood.

De weg terug naar sociaaldemocratie.

Verkiezingsposter verkiezingen 2017.

Lodewijk Asscher de voorzitter van de Kamerfractie en als nieuwe partijleider begon heel voorzichtig de sociaaldemocratische beginselen weer te omarmen. Het probleem was echter dat hij als vice-premier en minister van sociale zaken meede verantwoordelijk was voor het gevoerde beleid. En zoals het spreek woord zegt vertrouwen komt te voet, maar gaat te paard. Het krediet en het vertrouwen in de PvdA was zodanig geschaadt dat ondanks de oorspronkelijke achterban heel grote achterban er zo weinig over gebleven dat tot op heden de PvdA alleen een rol in de marge kan spelen. Ondanks de vele schandale met o.a. de zorg toeslag, de zwart gelakte documenten volgens de Rutte doctrine en de miskleun op miskleun van het kabinet Rutte III (VVD, CDA, D66 en CU) met het bestrijden van de Corona pandimie, de PvdA met de verkiezingen in 2021 wederom op 9 zetels bleef steken. Het opstappen van Lodewijk Asscher vlak voor de verkiezingen (als nog voor zijn rol in Rutte II) zal er ook niet aan hebben bij gedragen. De late leiderschapswissel van Lilianne Ploumen zal zeker ook niet hebben bij gedragen aan het resultaat.

De weg kwijt.

Op 12 april 2022 maakte Ploumen bekend dat ze met onmiddellijke ingang terugtrad als fractievoorzitter en politiek leider, omdat ze naar eigen zeggen van mening was dat het leiderschap van de partij niet goed bij haar paste. Kuiken nam het fractievoorzitterschap over. Tijdens het leiderschap van Ploemen kwam Gijs van Dijk in het nieuws over grensoverschrijdend gedrag. Het leek er op dat Ploemen zeer voortvarend handelden en Gijs van Dijk verliet beschadigd de fractie van de PvdA. Een zeer onzorgvuldig onderzoek volgde, waar experts de vloer mee aanveegden. Kuiken en de partijvoorzitter Esther-Mirjam Sent moesten het boete kleed aantrekken. Tegelijk verviel de PvdA is een oude fout door in de eerste kamer mee te stemmen met VVD, CDA, D66 en CU over het

CETA-verdrag met Canada. Ook hier laten ze GL, de vakbeweging en de arbeiders weer in de steek. Het lijkt er dus op dat de PvdA de sociaaldemocratische kernwaarden vergeet zodra er geld en macht in het geding is.

De kwestie Arib.

Op 3 oktober 2022 komt NRC met een artikel over Arib waar staat: 'De boodschap: er zijn serieuze signalen van een sociaal onveilige werkomgeving in de periode 2018-2021.' Het hele presidium steunt D66 voorzitter Bergkamp om een onderzoek in te stellen naar het gedrag van Arib, ook Henk Nijboer. Het feit dat Arib dit via de pers moet vernemen leidt tot grote commotie. Arib voelt zich niet gesteund door de PvdA en verlaat de Teweede Kamer. De man zonder ruggengraat die zijn steun aan het onderzoek niet kan verdedigen stapt uit het presidium. De opositie in de Tweede Kamer vroeg het onderzoek te stoppen. Bergkamp zet het verder beschadigen van de vorige kamer voorzitter door.